مفاهیم بلند در عبارتهای کوتاه از آثار استاد شهید مطهری

· توحید : بسم الله الرحمن الرحیم اعلام وابستگی به لا اله الا الله است، اعلام وابستگی به این است که من غیر از خدا مطاعی نمی­شناسم، من از غیر خدا هر چه هست آزادم، من فقط در مقابل یک نقطه خاضعم و آن خداست.پانزده گفتار / ص 182

· فرهنگ اسلامی : وقت آن رسیده که ندای بازگشت به فرهنگ اصیل اسلامی در سراسر کشورهای اسلامی طنین انداز شود، صدای شکستن زنجیرهای بندگی و بردگی را بشنویم و شاهد اقتدار دوباره ملل مسلمان باشیم.پیرامون انقلاب اسلامی / ص124

 

· حماسه عاشورا :مکتب زنده حسین، ظهور حسین است در همه أعصاریعنی در هر سال و هر محرم، امام حسین (ع) به صورت مصلح عالی ظهور می­کند و این فریاد را به گوش می­رساند: الا ترون ان الحق لا یعمل به...حماسه حسینی/ ج2 / ص148

· شکر نعمت :شکر واقعی یک نعمت این است که ما بدانیم وظیفه و تکلیفی که در مورد آن نعمت و موهبت داریم چیست، همان وظیفه و تکلیف را بجا بیاوریم.حکمتها و اندرزها / ص 219

· آثار گناه : انسان، تا دودهای آتش حسد و کینه و خودپرستی و تکبر و دیو صفتی و سایر صفات رذیله را از بین نبرد، نورافکن عقلش نمی­تواند راه را بر او روشن کند.حکمتها و اندرزها/ ص 173

· آثار تقوی :تصفیه نفس، اخلاص، دور کردن هوی وهوس نه تنها اثرش این است که قلب انسان را صاف می­کند، بلکه اثر بیشتر و بالاتری دارد و آن سرازیر شدن علم و حکمت در درون وجود انسان است.انسان کامل / ص 155

· دعا :دعا باید همراه باشد با عمل و تلاش و مواجه با مشکلات و گرفتار شدن به مصائب و شکستها. استجابت در ضمن این مشکلات است که بسیار لذیذ و عالی است.یادداشتها­ی استاد / ج4/ ص 34

· حضرت امیر المومنین علی (ع) : در حقیقت پیشتوانه عشق علی(ع) پیوند جانها با حضرت حق است که برای همیشه در فطرت ما نهاده شده است. شما نمی­توانید با علی ابن طالب مرتبط باشید جز از راه عمل.جاذبه و دافعه/ ص 95 - احیای تفکر اسلامی / ص55

· روحانیت : حوزه های علمیه، مسئول پاسداری ایمان جامعه اسلامی و دفاع از اصول و فروع دین مقدس اسلام و تعلیم و تبلیغ آنها و عهده­دار پاسخگویی به نیازهای مذهبی مردم مسلمانند.پیرامون جمهوری اسلامی / ص 31

· شفاعت : مسأله شفاعت ، همان مسأله مغفرت است. بخشش را که به خداوند نسبت دهیم مغفرت است؛ و همین که به «واسطه » نسبت دهیم (وساطتی که از خدا شروع می­شود) نامش شفاعت است.یادداشتهای استاد / ج6/ ص60

· انسان کامل : انسان کامل عرفاً ، انسانی است که به خدا می رسد؛ وقتی به خدا رسید، مظهر کامل همه اسماء و صفات الهی می­شود و آیینه­ای می­شود که ذات حق در آن ظهور و تجلی می­کند.انسان کامل / ص 151

· سعادت بشر :منتهای سعادت همین است که؛ آدمی در ناحیه عقل و فکر دارای محکمترین اطمینان­ها و در ناحیه احساسات و قلب درای پاکترین نیت ها و در ناحیه عمل دارای نیکوترین عمل­ها باشد.حکمتها و اندرزها / ص 42

· آزادی اندیشه : اگر اخلاق آدمی تعدیل شود و جلو حکومت هوس، حرص، طمع، خشم و شهوت گرفته شود برای عقل و فکر آدمی آزادی پیدا می­شود.حکمتها و اندرزها/ ص 165

· اقتصاد اسلامی : اسلام طرفدار تقویت بنیه اقتصادی است ، اما نه به عنوان این که اقتصاد خود یک هدف است، بلکه به عنوان این که هدفهای اسلام بدون اقتصاد سالم و نیروی مستقل اقتصادی میسّر نیست.نظری به نظام اقتصادی اسلام / ص 23

· خداشناسی : دینداری اگر بخواهد به صورت صحیح و معقول و منطقی برای کسی پیدا شود، باید از پایه توحید و خداشناسی آغاز گردد،تا این اصل در روح و دل تأسیس نشود، سایر قسمتها اساسی نخواهد داشت.حکمتهاواندرزها / ص 12

· زهد :از نظر راهب وظیفه انسان این است که از کنار زندگی بگذرد بدون اینکه توجهی به آن نماید؛ ولی زاهد از دنیا ، به مفهوم هدف بودن لذتهای مادی ، می­گریزد ؛ اما به دنیا ، به مفهوم مسئولیت اجتماعی و کار و فعالیت رو می­آورد.یادداشتهای استاد /ج 5 / ص 394

· توکل :توکل در قرآن یک مفهوم زنده کننده و حماسی است ، یعنی هر جا قرآن می­خواهد بشر را وادار به عمل کند و ترس را از انسان بگیرد می گوید توکل به خدا کن.احیا­ی تفکر اسلامی / ص 123

· نبوت : پیغمبران معلم تقوا و طهارت و فضیلتند . تاریخ به دست بشر ، و بشر بیش از هر چیز دیگر به دست پیامبران ساخته و پرداخته شده است.حکمتها و اندرزها / ص166- سیری در سیره نبوی/ص 12

· تعلیمات قرآن : قرآن دو مخاطب دارد: با عنصر فکری­اش عقل را و با عنصر ذوقی و جمالی و عشقی و عاطفی­اش قلب را مخاطب قرار می­دهد.یاداشتها­ی استاد / ج 8/ ص 365

· انحطاط مسلمین : یک علت اینکه تأثیر دین در نفوس کم شده، این است که مردم بین خودشان و قرآن و رسول اکرم حجابی و دیواری از جهل و خیال قرار داده­اند.حکمتها و اندرزها / ص 261

· توبه :آن چیزی که رکن و اساس توبه را تشکیل می­دهد، ندامت و پشیمانی از کار بد و تصمیم به ترک گناه است. حکمتها و اندرزها/ ص 80

· نسل جدید : در رهبری نسل جوان، بیش از هر چیز دو کار بایدانجام شود: یکی باید درد این نسل را شناخت و آنگاه در فکر درمان و چاره شد ... دیگر این که نسل کهن باید خود را اصلاح کند. ده گفتار/ ص 227

· وحدت اسلامی : منظور از وحدت اسلامی، حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب وطرد مفترقات آنها نیست، منظور، متشکل شدن مسلمین در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان است.شش مقاله / ص 212

· مومن :فرق مومن و غیر مومن در این نیست که این خطا می­کند و آن خطا نمی­کند ؛ فرق آنها در این است که مومن خطای خود را تکرار نمی­کند.حکمتها و اندرزها / ص 74

· عقلانیت : عالی­ترین مظهر عقل، خطایابی از خویشتن است، یعنی انسان بتواند در دریای ژرف افکار، تمایلات و افعال و اقوال خود فرو برود، خطاهای خود را بیابد و آنها را از خود دور کند.حکمتها و اندرزها / ص 74

· آزادی معنوی : آزادی اجتماعی بدون آزادی معنوی میسر و عملی نیست و درد امروز جامعه بشری این است که می­خواهد آزادی اجتماعی را تأمین کند ولی به دنبال آزادی معنوی نمی­رود .آزادی معنوی / ص 20

· تعلیم و تربیت :مربی هر که هست باید کوشش کند که به متعلم رشد فکری یعنی قوه تجزیه و تحلیل بدهد، نه اینکه تمام همش این باشد که دائم بیاموزد، فراگیرد و حفظ کند.تعلیم و تربیت در اسلام/ ص 20

· انسان شناسی :انسان موجودی است که هم توانایی دارد جهان را مسخر خویش سازد و فرشتگان را به خدمت خویش بگمارد، و هم می­تواند به «اسفل السافلین» سقوط کند. این خود انسان است که باید درباره خود تصمیم بگیرد و سرنوشت نهایی خویش را تعیین نماید.انسان در قرآن / ص 7

· سیره معصومین : یکی از منابع شناخت از نظر اسلام، سیره پیشوایان اسلام از شخص پیغمبر اکرم(ص) تا ائمه اطهار(ع)است؛ گفته هاشان به جای خود، شخصیتشان یعنی سیره و روششان منبعی است برای شناخت.مجموعه آثار / ج 16 /ص 37

· انتظار : انتظار وظیفه است اما وظیفه انتظار نیست. یعنی ما موظفیم که منتظر و امیدوار به آینده باشیم ولی وظیفه ما صرفا این نیست که منتظر باشیم.یادداشتهای استاد / ج 9 / ص 394

· قضا و قدر : قرآن در عین این که همه چیز را به دست خدا و به اراده خدا می­داند رابطه علل و اسباب را – چه مادی و چه غیر مادی – پذیرفته و تصدیق کرده است.یادداشتها­ی استاد / ج8 / ص 377

· یاد خدا :ذکر حق مساوی است با خودیابی و بازیافتن شخصیت واقعی خود، و فراموشی خدا و بیگانگی با او مساوی است با بیگانگی با خود و فراموشی خود.یادداشتها­ی استاد / ج8 / ص 263

· آینده انقلاب :به دنبال انقلاب، آزادی از راه می­رسد و تضاد افکار و بحث های فلسفی و کلامی را به همراه می­آورد، در این هنگام دیگر شمشیر، کاری از پیش نمی­برد و اسلحه مناسب، قلم است.پیرامون انقلاب اسلامی/ ص 182

· معاد :انسان مومن همواره در اندیشه و خلق و رفتار خویش دقت می­کند زیرا می­داند اینها همه پیش فرستاده­های انسان به دنیای دیگر است و در آنجا با این سرمایه­ها باید زندگی کند.مجموعه آثار / ج 2/ ص 523

· نیازهای زمان : بشر یک نیازهای ثابت دارد و یک نیازهای متغیر و موقت. نیازهایی که مربوط به معنی زندگی انسان است، ثابت است و نیازهایی که مربوط به شکل و صورت زندگی انسان است، متغیر و متحول است.پانزده گفتار / ص 41

· تحجر : آدم های جامد خیال می کنند، اسلام می خواهد دنیا را موزه حفظ آثار باستانی کند. از این رو با هر چیز تازه­ای مخالفند و ای بسا که آن چیز تازه با هدفهای اسلام سازگارتر است.یادداشتهای استاد / ج 10

· ارزش در اسلام :اسلام که طرز تفکرها را عوض کرد به این معنی است که ارزشها را بالا و پایین آورد. ارزشهایی مانند تقوا را در درجه اعلی قرار داد و ارزشهای بالا از قبیل خون و نژاد و ... را تا سرحد صفر رساند.سیری در نهج البلاغه / ص 116

· تکامل اجتماعی :اسلام به عناوین مختلف دستور داده که مسلمانان دور هم جمع شوند، یکدیگر را از نزدیک ببینند و از احوال یکدیگر مطلع شوند تا دلهاشان به یکدیگر نزدیک شود.یادداشتهای استاد / ج2 / ص 210

· حقوق زن : باید وضع زن امروز رسیدگی شود و حقوق فراوانی که اسلام به زن اعطا کرده به او باز پس داده شود. نه اینکه با تقلید و تبعیت کوکورانه از روش مردم غرب، بدبختی های نوع غربی را بر بدبختی های نوع شرقی زن بیفزاییم.نظام حقوق زن در اسلام/ ص123

· فرهنگ غرب : آگاهان جهان، عیب اساسی که بر فرهنگ و تمدن غربی گرفته­اند ، این است که این فرهنگ، فرهنگ جهان­آگاهی و خود فراموشی است. راز اصلی سقوط انسانیت در غرب همین جاست.انسان در قرآن /ص 55

· حکومت : علی (ع) حکومت و زعامت را در مسیر واقعی­اش یعنی به عنوان وسیله­ای برای اجرای عدالت و احقاق حق و خدمت به اجتماع، فوق العاده مقدس می­شمارد.سیری در نهج البلاغه/ ص 113

· خاتمیت :هرکدام از پیغمبران حدی دارند، معارف الهی را متناسب با حد عروج خودشان دریافت می­کنند. ولی یک حدی است که آخرین حد آن است. در این صورت، این بشر، دیگر زمینه برای هیچ پیغمبری بعد از خودش باقی نمی­گذارد. و دوره خاتمیت یعنی دوره­ای که بشریت رسیده است به حدی که اگر قانون را به او تعلیم کنند، می­تواند آنرا ضبط کند و بعد با نیروی عقل خودش از همین قوانین برای همیشه استفاده کند.خاتمیت / ص 359 و 365

· شخصیت زن : زن، نقش سازندگی غیر مستقیم تاریخی خود را مدیون حیا و عفاف و تقوی خویش است و آنجا که خود را به ابتذال کشانده، این نقش تاریخی را از دست داده است.پیرامون جمهوری اسلامی / ص 45

· شهید : هیچ کس به اندازه شهدا به بشریت ، خدمت نکرده است چون آنها راه را برای دیگران باز می­کنند، برای بشر آزادی هدیه می­آورند و برای او محیط عدالت به وجود می­آورند.مجموعه آثار / ج 17 / ص 42

· راز عبادت :خصلت نماز درست این است که انسان را از کارهای زشت باز می­دارد. اگر دیدی نماز می­خوانی و در عین حال معصیت می­کنی، بدان که نمازت نماز نیست.انسان کامل / ص 107

· عدالت اجتماعی :عدالت تنها یک حسنه اخلاقی و نافله روحی نیست بلکه یک وظیفه اجتماعی بزرگ است به صورتی که همه مردم بهره و سهمی که در اجتماع دارند به آنها برسد و امتیازی که نصیب افراد می­شود بر اساس صلاح و استحقاق باشد.یادداشتهای استاد / ج6 / ص 247

· فلسطین :آیا الان شما می­دانید که بر سر برادران مسلمان شما چه می­گذرد؟ آیا از آوارگان فلسطین اطلاعی دارید؟ آیا می­دانید که اسرائیل امروز چه خطر بزرگی برای عالم اسلام است؟ده گفتار / ص 273